amalinks wokungena

Breaking News

Abesifazana Abadala Asebehlale Ezikhundleni Zobukhokheli Kabaphathise Abasacathulayo


Zimbabwe Women's Trust
Zimbabwe Women's Trust
Amalunga esifazane aphatheke kwezombusazwe okwesikhathi eside njalo esebebadala bakhuthazwa ukuba baphathise abasesebatsha njalo bazinikele ukuqhubeka ngomsebenzi befundisa abangenayo ukuze kungadaleki isikhexe kunani labesifazane abaphatheka ukuba zinkokheli kwezombusazwe.

Amabandla ezombusazwe wona akhuthazwa ukuba atholise amalunga ikakhulu abesifazane, ulwazi olugcweleyo phezu kokuqakatheka kokubhalisa amagama kugwalo lwe Voter’s role.

Linkuthazo ivela kwabesifazane abasesebatsha emabandleni wonke ezombusazwe lanxa abeZanu PF beveza ukuba bekunganeno kuloludaba ebandleni labo.

Abesifazane asebelesikhathi bephatheka kukhetho bebadala, babekwa umlandu wokubangela ukwehla kwenani labesifazana abatsha labaphatheka kwezombusazwe ngesikhathi kulungiselelwa ukhetho emabandleni abo kumaPrimary Elections.

Lokhu bathi ngokunye okubangele ukwehla kwenani labesifazane abaphatheke kukhetho lwanyakenye ezikhundleni zedale lephalamende kusiya kwezikamanisipala.

Abesifazane abatsha bathi bona njengabantu abekade beqala ukuphatheka kukhetho, belusilela ulwazi kibo, phezu kokumele kulandelwe emabandleni abo, ukulungiselela ukuncintisa kukhetho lokudinga labo obekuzakuba yibo abamela izigaba ezehlukeneyo lezi.

Ngenxa yalokhu kusilela kolwazi, basuke badlelezelwa ngabanye babo asebelesikhathi eside bephatheka kundaba zokhetho, bethi bebetshelwa ukuthi bengancintisi kukhetho lwama primary njengoba bezasekelwa ukuba, batholiswe izikhundla ze Proportional Representation.

Unkosazana Maureen Kademaunga,webandla le MDC elikhokhelwa ngumnumzana Morgan Tsvangirayi ungomunye wabesifazane abatsha abakhala ngokwenza kwabanye babo asebelesikhathi eside kwezombusazwe, ethi yikho okwamenza wehluleka ukungena kukhetho lwanyakenye.

Ucine esephumile emkhankasweni wokudinga usekelo lokuthi amele isigaba sakhe ngoba etshelwa ukuthi uzakhethwa libandla lakhe angene edale phansi kwe ’ Women’s Quota ‘ esigabeni se Mashonaland East kodwa akusabanga njalo.

Lokhu kugcizelelwe ngabenhlanganiso ye ' The Women’s Trust ' abaphatheke emikhankasweni yokukhuthaza abesifazane ukuba baphatheke kukhetho ngobunengi, basekele abanye babo loba ukuncintisa kilo.

Unkosazana Otilia Sibanda usebenza engu ’ Young Women Facilitator ‘ kulenhlanganiso esigabeni sakoBulawayo esibalisa imizi enjenge Nketha, iBulawayo South, Mpopoma, Phelandaba le Pumula ephatheke kuhlelo lokukhuthaza abesifazane ukuba baphatheke kwezombusazwe olwe Phakama Simuka Zimbabwe.

UMaSibanda uthi loluhlelo luphathise ukuvula amehlo akhe njengowesifazane kanye labanye kuleso sigaba, kungakhathalekile ukuba bakuliphi ibandla lombusazwe, ukuba kasikho isidingo sokukhethana ngemihlobo langeminyaka njengalokho bekusenzakala ngaphambilini lapho kukhangelwa ukuba ngowaliphi ibandla lezombusazwe lowo owesifazane ofisa ukuncintisa.

Owesifazane ngowesifazane njalo kumele asekelwe kungekho kuthandabuza njalo asebelesikhathi bephatheka kundaba zezombusazwe baphathise labo abasacathulayo hatshi ukubavimbela ngoba besesaba ukuncintiswa kutsho uMaSibanda.

Unkosikazi Sibusisiwe Masara ukhethwe ngabebandla lakhe le MDC-T ukumela i-Matebelend North phansi kwe Proportional Representation.

Uthi unkosikazi Masara, lanxa evumelana labesifazane abatsha ekuthini akekho kulabo asebephatheke kwezombusazwe okwesikhathi eside abanceda abasacathulayo uthi loludubo luvame ukutshotshozelwa ngamandla ngabesilisa abesaba ukuncintiswa ngabesifazane.

Uncoma uhlelo lwabe The Women’s Trust , unkosikazi Masara, lokukhuthaza abesifazane ukuphatheka kundaba zombusazwe ngendlela ezehlukeneyo, basekelane njalo lalapho bevhota.

Uthi maziqiniswe inhlelo zokufundisa owesifazane phezu kokuqakatheka kokusekelana, alutholiswe ulwazi phezu kokumele kulandelwe kusukela emabandleni kusiya ekuncintisaneni lamanye amabandla bazi njalo lokuba sithini isisekelo sombuso phezu kokuphatheka kwabo.

Kodwa unkosikazi Yeukai Simbanegavi osengummeli weGutu engaphansi kwebandla leZanu Pf uthi umumo bewunganeno ebandleni lakhe ngoba bebekhona abesifazane asebelolwazi kwezombusazwe ababalisa unkosikazi Shuvai Mahofa abekade bezinikele ukusebenzelana labasesebatsha.

Abesifazane abasacathulayo njengaye abe Zanu Pf ikakhulu esigabeni sakhe uthi basezikhundleni nje abakizo ngoba bethole usizo kwabanye babo asebelesikhathi eside bephatheka kundaba zombusazwe lokhetho.

Lokhu kugcizelelwe ngunkosikazi Bertha Chikwama webandla linye njalo engummeli weGutu East oveze ukuba kungesi labomama asebebadala kwezombusazwe, ebandleni lakhe le Zanu PF abamtshengisa indlela ngabe kasitholanga isikhundla akiso ngoba ethi injongo kuyikuba bande abesifazane edale.

Ophethe uhlangothi lwezokuhlelwa kwenhlelo enhlanganisweni ye The Women’s Trust, unkosazana Barbara Ncube yena ukhuthaza abesifazane eZimbabwe, ukuba basekelane bangene labo ezikhundleni zobukhokheli okubalisa edale lakumanisipala.

Bayavumelana abesifazana bonke ukuthi, kungakhathalekile ukuba bakuliphi ibandla lombusazwe, kumele besekelane, ukuze bande ezikhundleni zobukhokheli njengoba kuyiyona ndlela engaphathisa ekuthini bande ezikhundleni.

Bona asebebadala belesikhathi eside kwezombusazwe bathi bazimisele ukuphathisa lanxa besethesa asebebatsha laba umlandu wokungazisondezi phansi kwabo ukuze babacebise amaqhinga lolwazi olungabaphathisa njengabomama abasachathulayo, bangene labo ezikhundleni zobukhokheli okubalisa edale lephalamende.
XS
SM
MD
LG